Drie jongens en een caravan is misschien wel mijn favoriete B.E. In de eerste plaats was het mijn eerste B.E. Het was de inmiddels aan flarden gelezen pocket uit 1966, vijfde druk, met omslag van Moriën. Op de eerste bladzijden heb ik vrolijk ex libris-achtige gegevens gekalkt, onder andere dat ik het werk van ene St. Nicolaas (lees: een van mijn grootmoeders, hulde!) heb gekregen; maar als lagere scholier had ik natuurlijk niet het benul ook nog het jaartal op te schrijven. Wist ik veel dat dat gegeven mij een dikke dertig jaar later belang zou inboezemen? Ik vermoed dat het 1966 was. Ik was toen acht jaar oud. Die grootmoeder was geen kinderachtige madam: zij voer door het Suezkanaal, rookte sigaretten en gaf mij Engelse les terwijl ik nog nauwelijks kon lezen en schrijven. Zij zal niet met de eerste B.E. gewacht hebben tot ik achttien was! (Later heeft mijn broertje zijn naam etc. op de titelpagina gekalkt: alsof de collectie opeens van hem was!)

Dit zijn allemaal persoonlijke associaties waarvan elke (Bob Evers-)lezer er de nodige zal hebben. Maar wat maakt verder Drie jongens en een caravan zo de moeite waard? Het verhaal speelt zich af in Nederland (en een klein stukje België). De delen die daarop volgen hebben dat allemaal tot en met B.E. 15 (met uitstapjes naar België en Duitsland net over de grens). De buitenlandavonturen die Willy van der Heide beschrijft zijn tropisch, exotisch, cosmopolitisch en geloofwaardig, maar de Nederlandse belevenissen zijn mij het meest dierbaar. De IJzeren Man te Vught bij Den Bosch, de Kaag (niet voor niets is de Millenniumbijeenkomst in november 2000 daar belegd en niet op Trinidad), Leiden, Scheveningen: de belevenissen op eigen bodem "blijven hangen" enje kunt op die locaties niet komen zonder aan Willy/Bob te denken. Neem nou de volgende passage: 'Arie nam de tram naar het Hoofddorpplein, stapte daar uit en begon de rest van de afstand te wandelen ( ... ). (Hij) passeerde de twee zware, bakstenen bastions die sinds vele jaren bij het begin van de betonsnelweg naar Rotterdam staan te wachten tot iemand er een viaduct van maakt, of ze afbreekt." Welke schrijver schrijft nou zoiets op -in een jongensboek? (In de jaren tachtig bij een college economie zouden de stilgelegde infrastructurele projecten rond wat nu de A10/A4 is, behandeld worden.)

Drie jongens en een caravan is verder lekker ouderwets. Men loopt nog te hoop om een grote "kampeerwagen" te zien, draagt (slappe) hoeden, iedereen rookt erop los, wie in een auto ri dt komt dóór elke stad (geen ringweg te bekennen), politie en douane zijn nog "stoere" autoriteiten (je hebt nog deviezen en je kunt nog smokkelen), op de radio zendt RIAS-Berlin uit, autobanden moeten worden gevulcaniseerd (autorijden is sportief en avontuurlijk: "leren autojasje"), er is huispersoneel en er zijn chauffeurs, afval wordt uit raampjes op straat gegooid, je koopt een "reiscassette", telegrammen zijn functioneel, de hbs en de EEG bestaan nog ... en mag je tegenwoordig nog in een caravan zitten terwijl de trekkende auto rijdt?

Ook de stijl en het taalgebruik van Van der Heide zijn soms ouderwets, hoe vlot alle boeken uit de serie ook geschreven zijn: "Om kwart over elf echter sliepen ze alle drie, nadat Bob Evers met bedreigingen er toe gebracht was, zijn radio af te zetten." Vooral die laatste komma is veelzeggend. En wat dacht u van de volgende losse opmerking van de drie jongens onder elkaar: "Het element van verrassing is onze beste bondgenoot"?

Verder is er nog het volgende argument. Het lijkt wel of de schrijver zo rond deel 11 is "losgekomen", of hij zijn draai gevonden heeft. De delen 4 tot en met 6 (Een overval in de lucht e.v.) zijn pre-nataal en kunnen nog bij elke jeugdboekenserie horen. De delen 1 tot en met 3 (Avonturen in de Stille Zuldzee e.v.) zijn natuurlijk legendarisch maar zijn ook nog een beetje ruw en vroeg. Deel 7 (Tumult in een toeristenhotel) is hilarisch en, zoals elders aangetoond, het meest populaire boek. Zijn volledige meesterschap bereikt Willy van der Heide wat mij betreft pas in het drieluik over de dollarsmokkel (deel 8 tot en met 10, Drie jongens als circusdetective e.v.). Na dit prachtige drieluik verschijnt dan Drie jongens en een caravan, deel 11, als "los" avontuur. De schrijver is geheel op dreef en kan nu cruisen, maar doet het (nog) niet. Jammer alleen dat dit deel een beetje slappe titel heeft.

Ooit heb ik, half-serieus, het plan gehad te promoveren op de Bob Evers-serie. Dat leek toen een gemakkelijke klus: de serie lag stil, er was bijna geen secundaire literatuur. Maar de "revival" uit de jaren negentig, die we voor een groot deel op het conto van de gebroeders Kleppe moeten schrijven, heeft zoveel losgemaakt dat ik nu voor een proefschrift mijn baan zou moeten opzeggen (en ik wil ook nog golf pro worden). Wat dat betreft staat (Drs) Roger Schenk er beter voor: die hoeft zijn Encyclopaedia Apriana maar bij een of andere letterenfaculteit naar binnen te mikken en hij is Doctor.

(De citaten in de titel en in dit stukje komen, zo zag de kenner meteen, niet alle uit het caravan-verhaal. Ze komen o.a. uit Nummer negen seint New York. Bij die titel moet ik altijd denken aan het lugubere en psychedelische Revolution 9 van de Beatles (1968), waarin een stem eindeloos op rare toonhoogte repeteert: Number Nine, Number Nine ... )

© 2001 Hans en Ton Kleppe, Jacoba van Heemskerckstraat 7, 3351 SP Papendrecht

Naar de inhoudsopgave van deze nieuwsbrief Naar de rubriek "de Bob Evers-nieuwsbrief" (algemene informatie) Naar de homepage