Door Peter de Zwaan

Jan en Bob hielden op met roeien, lieten hun riemen door het water slepen en keken hem aan.
"Ik hoop vurig... ' begon Bob toen ernstig.
"Heel vurig' vulde Jan aan. " Uiterst vurig' hernam Bob, "dat jij niet sneuvelt bij onze invasie".
"Da's aardig van jullie, jongens" zei Arie aangedaan.
"Helemaal niet" zei Bob droog. "Anders moeten we zo'n enorm gat graven voor dat dikke lichaam van jou". Ze begonnen weer te roeien. "Krijg de zwimzwam, honden", gromde Arie. De zon ging onder.

Wie het bovenstaande fragment herkent, heeft vroeger veel kinderboeken gelezen. Wie het herkent en de titel van het boek weet, heeft een sterke voorkeur voor het pure avonturenverhaal. Wie het herkent, de titel weet en ook de naam van de schrijver en de serie oplepelt, heeft veel boeken gelezen, bezit een voorkeur voor avonturen en is bovendien tussen de dertig en de veertig jaar.

Want alleen bij degenen die in het begin van de jaren 40 geboren zijn, zit de Bob-Eversserie van Willy van der Heide erin geramd. Zij weten dat het fragment gehaald is van de laatste bladzijde van "Drie jongens op een onbewoond eiland en dat boek gaat over een reeks avonturen die zich afspeelt in de Stille Zuidzee.

De boeken van Willy van der Heide over de jongens Bob Evers, Arie Roos en Jan Prins zijn nog in elke boekhandel te koop. In pocketvorm. Alle 32, plus de twee nakomertjes die een paar jaar geleden bil Uitgeverij Holkema en Warende zijn verschenen.

Voor de echte Liefhebber (de gevorderde dertiger dus) zijn die pockets maar namaak. Niet te vergelijken met de echte boeken, de stevige gebonden delen van Stenfert, Meppel en later De Eekhoorn in respectievelijk Apeldoorn en Harderwijk. Boeken met schitterende tekeningen van Frans Mettes, tekeningen die net-niet-af leken en die veel te raden overlieten. Groot was de droefheid toen in Een vliegtuigsmokkel met Verrassingen (deel 25) Frans Mettes vervangen bleek door Rudi van Giffen, een tekenaar die zijn plaatjes veel "mooier maakt, maar die er geen enkele spanning in wist te brengen. De meeste pockets hebben omslagen van ene Mori‰n en dat is voor de ware liefhebber helemaal behelpen.

Ruzie

In de tijd dat de laatste delen van de serie verschenen, was de uitgever al begonnen met de pocketserie. Die serie loopt nog steeds als een trein, maar blijkt door de jeugd beschouwd te worden als gewoonweg een van de vele series die tegenwoordig in de boekhandels te vinden zijn

Dat was vroeger wel even anders. Wat had je nu dertig jaar geleden op het gebied van de avonturenseries. Niet veel toch! Pim Pandoer, Bas Banning en Arendsoog, dat was het wel. Vooral Arendsoog is nog erg populair, maar wees nu eerlijk: vindt u zo n Arendsoog-boek nou echt om te pruimen? Nee toch. Met die Bob Evers-boeken ligt dat anders. Daar is een vraag naar, niet te geloven. Een dikke maand geleden besloot ik eens te proberen die oude gebonden boeken weer bij elkaar te scharrelen.

"Eventjes doen", dacht ik. Vergeet het maar. In het kader van de nostalgie schijnen de Evers-boeken door honderden Nederlanders begeerd te worden. Navraag in winkels met tweedehands boeken leerde me dat een Bob Evers-verhaal zelden langer dan twee, drie dagen op een plank blijft liggen. Iedere marktkoopman en winkelier die in oude boeken handelt, kent de serie. Opvallend daarbij is dat van de korte Otto Onge-serie, die Willy van der Heide twintig jaar geleden maakte, bijna niemand meer weet heeft en dat absoluut niemand nog op de hoogte is van het feit dat Van der Heide ooit bij Callenbach geprobeerd heeft een reeks op te zetten die bijna een sjabloon van de Evers-serie moest worden. Zip Nelson heet de belangrijkste van de drie jongens in die reeks. Een boek verscheen bij Callenbach (in 54). Deel twee werd aangekondigd maar is nooit gedrukt.

Eerste druk

Hoe groot de belangstelling voor de oude Evers-boeken is weten alle verkopers die zich speciaal op antiquarische kinderboeken richten. Want al is de serie van Van der Heide lang niet oud genoeg om "antiquarisch" genoemd te kunnen worden, de boeken krijgen in deze winkels toch een plaats omdat de vraag ernaar zo groot is.

Een van de interessantste winkels waar oude kinderboeken te koop zijn, is Westmans Winkel aan de Korte Lijnbaanssteeg in Amsterdam. Eigenaar Erik Lankester ziet duidelijk drie generaties kopers die zich in het kader van de nostalgie ("Vroeger was alles toch veel mooier, meneer" ) op tweedehands kinder boeken storten. De 65-plussers lopen de deur plat voor Fulco de Minstreel en Willem Rooda. De vijftigers kijken uit naar boeken als Pietje Bell (eerste drukken, wel te verstaan) en de oude kwartjesboeken zoals die voor de oorlog op ruime schaal werden verspreid en de midden-dertigers zoeken zich een ongeluk naar Bob Evers.

Westmans Winkel bestaat voor een belangrijk deel dank zij de belangstelling voor die oude boeken. De eigenaar is ook medewerker van uitgeverijen en literair agent voor Engelse en Amerikaanse science-fiction, maar het accent ligt nog duidelijk om die jeugdsentimentverhalen (die in vroeger jaren zo schitterend werden uitgegeven )

De verwachting van Lankester is dan ook dat naarmate de tijd verstrijkt de belangstelling voor die oude boeken zal toenemen. Nu is het nog zo dat kinderen die boeken erven die dikwijls zo snel mogelijk te gelde maken. Maar het zit erin dat dit in de komende jaren wat minder het geval zal zijn, domweg omdat veel erfgenamen ze zelf als basis zullen willen gebruiken om een serie weer compleet te krijgen.

Wie dus nog oude kinderboeken in een kist op de vliering heeft, moet ze maar eens gaan bekijken. Misschien wordt u er wel weer een beetje verliefd op. Of misschien wilt u ze rap te gelde maken. Er zijn liefhebbers genoeg voor.