home  -  tijd in BEeld  -  bibliografie  -  werken  -  feuilleton  -  nieuwsbrief  -  de media  -  zeijlstra  -  zeerust  -  diversen

gepubliceerd op 19/09/2002
laatste wijziging 03/05/2016
reacties en suggesties: e-mail naar simon kuipers  
Terug naar de
vorige pagina

Onderstaand artikel is voor het eerst gepubliceerd in De Nieuwe Clercke, 23 april 1977, pagina 20-23

 
PSYCHISCHE ANDROGYNIE
Het tegelijkertijd aanwezig zijn van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen in één en dezelfde persoon.
(uit de practische psychologie)

door W.H.M.van den Hout


Menige vrouw die (bijvoorbeeld) uitstekend auto rijdt, krijgt zo nu en dan wel eens complimenteus bedoeld te horen: "dat zij kan autorijden als een man" Maar…. bijna iedere vrouw die recipiente is van een dergelijk compliment, reageert daar min of meer ambivalent op. Want, nietwaar ..... als men als vrouw auto rijdt als een man, moet men toch wel mannelijke trekken in zich hebben. En….. als men bijvoorbeeld 25 pct. mannelijkheid in zich heeft, kan men slechts voor de resterende 75 pct. vrouw zijn. En dat is toch een verontrustend idee. Men wil, after all, toch voor de volle 100 vrouw zijn, nietwaar? Daar komt nog bij: áls men maar voor 75 pct vrouw is ..... welk deel van het vrouwzijn is dan afwezig? Een verontrustende gedachte.

* * *

Het is evenzeer een moeilijke opgave om uil te maken of het voor een vrouw belangrijker is om zich voor 100 pct. en dus "volwaardig" vrouw te voelen, dan voor een man om zich 100 pct MAN te voelen. De waarneming van elke dag leert ons, dat vele mannen zo nu en dan piekeren over een puzzel, congruent aan die, hierboven omtrent vrouwen geciteerd.
Nemen wij als voorbeeld een man die het gewoon gezellig vindt om met zijn vrouw of vriendin mee to gaan als zij een nieuwe jurk of spijkerbroek gaat kopen en die er, zonder al te verveeld te kijken, plezier in schept om tijdens het passen mee te oordelen over kleuren, stoffen en snit... Heeft deze man een "verwijfde" trek?
Een nog algemener voorbeeld: de man die nu eenmaal van frictions en/of parfums houdt, en gewoonweg zelf graag lekker ruikt. Hoe zit het met hèm? En wij allen kennen de man die graag zijden sjaaltjes draagt in pasteltinten, of eindeloos met vrouwen kan klessebessen over het schikken van bloemen - over het marineren van een haas - of over het doen en laten van andere vrouwen...... of over gewoon zo maar niks. Hetgeen totaal niet wil zeggen, dat deze jongens of meisjes een homosexuele neiging vertonen. Wij zouden bijna willen zeggen: juist integendeel.
Maar waarom? Hoe functioneert dit?

* * *

Ervaring heeft mij de indruk gegeven. dat vrouwen over het algemeen meer met deze kwestie van innerlijke man-vrouw bipolariteit bezig zijn dan mannen. Wat ook al weer niet wil zeggen dat deze "tweespalt" in vrouwen veelvuldiger of in sterkere mate voorkomt dan bij mannen, maar mogelijk hebben vrouwen meer tijd om over hun innerlijke roerselen na te denken of meer geneigdheid daartoe. En mogelijk ook hébben vrouwen nu eenmaal meer "innerlijke roerselen" dan mannen, welke laatste dan ook nog de bekende mannelijke neiging vertonen om dergelijke zotte zaken als innerlijke roerselen kortweg terzijde to schuiven. Wat hen overigens weinig baat, want psychische androgynie is congenitaal in een individu aanwezig, en brengt voor dat individu aanwijsbare consequenties met zich mede: in de sociale omgang - in het werk, en bij de opgang met kinderen.

* * *

De dictionnaire geeft voor "androgynie" de omschrijving: "vereniging van beide seksen in één persoon, dier of plant " Doch bepaalde processen en fenomena, die bekend zijn uit de anorganische fysica, vertonen nauwe congruentie met processen en verschijnselen uit de levende materie. Een soortgelijk parallellisme van aspecten doet zich voor op de terreinen van physiologie en psychologie. "Androgynie" is dus het algemeen overkoepelend woord voor elke soort van dubbelslachtigheid: lichamelijk zowel als geestelijk. Bij lichamelijke dubbelslachtigheid in de mens denkt men snel in de richting van hermaphroditisme (met de vele onder- en nevenschakeringen daarvan) maar de geestelijke androgynie schijnt tot dusver zowel aan nadere studie als aan de algemene aandacht te zijn ontsnapt. Bij mijn weten (en ik ontvang gaarne aanvullende tips hierover) kan dit begrip, alias verschijnsel, slechts worden gevangen onder de door mij gebruikte benaming: psychische androgynie.

Het gevoelsbeeld van de P.A.

Toen ik in de aanhef het voorbeeld aanhaalde van de vrouw die het compliment kreeg dat zij kon autorijden als een man, waarna zij deze gave in zichzelf automatisch ging minderen op haar 100 pct. (geestelijke) vrouwelijkheid, demonstreerde ik al, tot welke gevaarlijke consequenties dit dom-schematisch en decimaal denken kan gaan leiden. Want.... wij komen iedere dag vrouwen tegen, die evident beschikken over niet één, maar een veelheid van typisch mannelijke eigenschappen en/of capaciteiten. Hoe beziet men de slang-achtige Geltungsbedürfnis van Ien van de Heuvel? Of de stralende juridische intelligentie van Mevr. Kappeyne van de Coppello? Of de Kenauachtige charme van de Haai van Someren?
Hier schuilt ergens een denkfout. Maar Welke?

Hoe moet nu een vrouw zich voelen - wat moet zij van zichzelf qua type denken als zij, bijvoorbeeld:
a) kan autorijden als een man;
b) thuis schakelaars, waterleidingkranen, losse parketvloeren en gebroken ruiten kan repareren zonder mannelijke assistentie;
c) beslissingen kan nemen met de kordaatheid en consequentie welke men normaliter bij een man aantreft:
d) administratie voert, benevens brieven schrijft aan de Inspectie Dir. Bel, die strak to the point zijn en onaantastbaar in hun logica;
e) kan blufpokeren en schaken, daarbij nogal eens van een man winnend;
f) electrisch kinderspeelgoed repareert met een tangetje plus soldeerbout,

Als zij daarbij nog het beeld van algemene vrouwelijkheid vertoont van bv. een Caroline Ongering (en dergelijke vrouwen bestáán!) wat heeft men dan vóór zich? Zij hebben allen te kampen met - soms heel ernstige - innerlijke problemen of huwelijksmoeilijkheden. Begint men met dit type vrouw een nonchalant gesprek (je begint gewoon maar ergens) en roert men zijdelings het punt aan van mogelijke aanwezigheid van mannelijke (geëmancipeerd of dominant geziene?) trekken, dan blijkt steeds, dat zij allen over dit punt lang en veelvuldig hebben nagedacht, zonder een oplossing te hebben gevonden op het dilemma:
"Ik geloof dal ik inderdaad een hele rits mannelijke eigenschappen heb….. en die vind ik prettig nog, ook. Stel nu eens, dat ik er daarvan 40 pct. in me heb. Dan ben ik dus een soort "freak": een halfvrouw met mijn zielige 60 pct. resterende feminine trekken. Wat BEN ik dan nu eigenlijk? En vooral: wie begrijpt me in godsnaam?"
Dit soort mutante beschikt nota bene doorgaans over vrijwel alle typisch vrouwelijke eigenschappen die men haar zou kunnen toewensen. Maar zij is het slachtoffer van een simpele denkfout In de psychologie: even oud als het rekenkundig denken in decimalen en procenten.

De Psychische Androgynie kent twee kolommen Eenheden náást elkaar

Deze revolutionaire visie klaart in één flits het ganse terrein op. Want de waarheid is deze: zowel de man als de vrouw beschikken niet over honderd procenten geestelijke geslachtseigenschappen, die dan maar hudje-mudje via mannelijke en vrouwelijke moeten worden uitgedeeld uit de chromosomenzak van Sinterklaas, maar het maximaal bereikbare is: honderd eenheden mannelijke, met daarnaast honderd eenheden vrouwelijke eigenschappen, naast elkaar en tezamen in één individu verenigd.
Hierover allereerst drie belangrijke opmerkingen:

1) dit aantal van 100 eenheden is willekeurig gekozen: even willekeurig als destijds de schaalverdelingen van Celcius, Reaumur, Kelvin, etc. De eenheid 100 is de meest overzichtelijke en handige, mits men maar vermijdt, te blijven denken in het maximum van 100. Men denke dus in eenheden van kolommen naast elkaar, met een totaal maximum van 200.
2) de aanwezigheid van M en V componenten, tezamen, in één M of V individu heeft totaal niets uitstaande met lichamelijke bouw. Een beer van een vent, met alle physiek kenmerkende geslachts- en andere constructie-eigenschappen, kan een zeer hoge vrouwelijke component In zich dragen. En een meisje als een frêle poppetje, met een madonna-smoeltje kan moeiteloos beschikken over een mannelijke psychische component als van bij een marinier.
3) in elke eenhedenkolom (M zowel als V) is de notatie progressief, evenals dat het geval is bij een kwikkolom die onder druk moet stijgen in een met lucht gevulde en van boven gesloten buis. Het verschil in graad van component tussen de notatie 60 en 70 is dus aanmerkelijk groter dan bij de noteringen 30 en 40.
In de physica zit men voortdurend hiermee te haspelen. Zo loopt de windschaal van Beaufort lineair, maar de aardbevings-sterkteschaal (Richter), naar ik meen, logarithmisch. Bij het toekennen van eenheden en het taxeren van personen moet men hier wel rekening mee houden.
Wij voegen een eenvoudige tekening bij, waarin de onderlinge verhouding van de M en V componenten bij drie onderscheiden personen wordt aangegeven: bij twee vrouwen en eén man, aangeduid als. Vrouw A, Vrouw B en: Man.

Dit zijn de meest voorkomende patronen

In de eerste plaats Is het vrijwel onmogelijk, een persoon te vinden aan wie in zijn eigen geslachtscomponent de volle waarde van 100 eenheden kan worden toegekend. Er is altijd wel ergens iets niet perfect. En dat is maar al te menselijk. Wie kennen wij, van wie wij volmondig kunnen zeggen: "Ja - Cynthia is nu werkelijk voor de volle honderd eenheden Vrouw" ? In de meeste gevallen ontbreekt er nu al - zelfs bij oppervlakkige taxatie - een voor-de-hand-liggende eigenschap die in het psychisch totaalbeeld dient aanwezig te zijn. Zo kan bv. een super sportman een manko hebben in de capaciteit tot beslissingen, en zelfs een besluiteloos, wankel karakter bezitten, Of gespeend zijn van enig jacht- of avontureninstinct. In het geval van een vrouw vertoont zij dan b.v.  een gebrek aan belangstelling voor persoonlijke opschik - of zij wil wel kinderen krijgen, maar heeft er na de partus opvallend weinig belangstelling voor, enz.

En kom me nou niet aan boord met progressief gelul over unisex, of andere quasi-intellectuele trendvondsten, want over tien jaar is de hele biologische mode weer omgezwenkt. Dan krijg IK gelijk, en liggen alle haastige trendvolgers afgedankt in de vuilnisbak. Samen met Spock, en andere misdadigers.

(in dit verband wil ik er wel even waarschuwend op wijzen, dat volgens het idealistisch Marxisme de mens van nature goed is, en dat alle kwaad en misdaad voortvloeit uit de ongelijkheid, de discriminatie en het uitbuiten door het Kapitalisme. En wilt u nu eens om u heen kijken? Ja - ik ken het klassieke antwoord: "'We zijn ook nog niet Marxistisch genóég." Goed - dan wachten we nog effe een jaar of tien.  Ik paraphraseer gaarne Krustjev, die bij de United Nations met zijn schoen op de katheder mepte en uitriep: "WIJ begraven jullie alle!'' Zo zal ik de begrafenis der marxistisch humanistische waandenkbeeelden nog meemaken.)

* * *

Dat een persoon niet de volle 100 eenheden behaalt in de eigen geslachtskolom. betekent zeker niet,  dat hij of zij dat manko krijgt gecompenseerd door onbekende eenheden in de andere geslachtscomponent. Men behoeft niet eens erg ver op stap te gaan om b.v. een vrouw te vinden, die 57 heeft in de vrouwelijke component, en totaal niets in de mannelijke kolom. Juist bij vitaliteits-stoornissen (Hugenholz noemt dit: gebrek aan psychische turgor) vindt men zeer lage waarden.
 

Geval Vrouw A

Komt zeer frequent voor. De 80 eenheden in het vrouw-zijn kan men beschouwen als omtrent de norm - althans in ons westerse maatschappij, Daarnaast beschikt zij over nog 30 aparte eenheden mannelijke eigenschappen als extra capaciteit. Hier stelten dus de 30 eenheden mannelijke eigenschappen (die een speciale begaafdheid of apart talent kunnen betekenen!) dat deze vrouw niet in staat is, naast haar vrouwelijke functie een taak te vervullen die anders een man ten deel zou vallen.

Geval Vrouw B

Ook dit patroon komt veel voor, maar leidt tot grotere persoonlijke en sociale moeilijkheden. Hier is de puur vrouwelijke component beperkt tot 52 eenheden van de 100. In deze gevallen is het manko voor familieleden, buren en bekenden al in het oog springend. Met zoiets kan men zich in het leven best handhaven. Máár….. staat daarnaast nu een vrijwel evenwaardige mannelijke component (48 eenheden) dan wordt het vrijwel onmogelijk om te geraken tot een redelijk functionerend huwelijk.

Nu bestaat wel het oud-vaderlands gezegde: "Op elk potje past wel een dekseltje", maar in de eerste plaats moet de pot maar tegen het juiste deksel oplopen, en in de tweede plaats wonen in veel dergelijke "huwelijken" de pot en het deksel naast elkaar onder één dak, terwijl het passen al lang is opgegeven.
 
Man

Dit is zo ongeveer het patroon van Vrouw A - geslachtelijk omgepoold. Maar, psychologisch gezien, liggen de kaarten tussen deze twee voor een levenscombinatie uitstekend! Want: een huwelijk is méér dan samen hokken onder een dak, met nu en dan obligaat geslachtsverkeer waaruit wat kinderen spruiten.

Nu duikt ook het belang op van de hier omschreven visie op de persoonlijkheidsstruktuur van man en vrouw, want laten wij eens de binding bezien van een vrouw, die 87 eenheden heeft in haar Vrouwelijke component, met totaal niets mannelijks daarnaast - dat gekoppeld aan een man, die 90 eenheden masculine eigenschappen heeft, zonder een fractie vrouwelijks. Dan krijgt men het soort situatie, waarbij in de combinatie de een schaak speelt met schaakstukken en de ander damt met damstenen, en dat op een tric-trac-bord.

Toch komen zulke extreme gevallen juist het meest veelvuldig voor, met als resultaat dat onderling contact alleen mogelijk is via geslachtsgemeenschap, of via de noodzakelijkheden van het dagelijks leven.
("het regent weer, Jan" - "Jaja. Gisteren ook al").
Ik koester een persoonlijke, en steeds sterker wordende sombere suspicie, dat veel "sociaal bewogen zijn" en veel geconfereer over de Derde Wereld een synthetische communicatiemogelijkheid verschaft, die op ouderwetser menselijke wijze niet kon worden bereikt.
 

Trouwt nu een vrouw met de verhouding V 86 plus M 37 met een man, die alleen maar beschikt over M 89 versus nihil, dan is dat huwelijk tot stand gekomen door de pure sexe-attractie van de V 86 tot de M 89 uit de man. Maar op de lange duur gaan die gefrustreerde 39 manlijke eenheden van de vrouw er min of meer bij bungelen, tenzij zij kans ziet, met die extra component een vriendschaps- of partnerband met haar eigen man aan te knopen. Het is echter lang niet gezegd - en in de meeste gevallen pakt het zo ook niet uit - dat de kwaliteit of de aard van die manlijke component in de vrouw van gelijke structuur is, of affiniteit heeft met die van de man! Die kunnen volkomen different zijn van richting of interessesfeer, en juist dan leiden die 39 manlijke eenheden de vrouw gemakkelijk in een persoonlijkheidsconflict, of tot geheel buiten het huwelijk vallende interessen, welke naijver of jalouzie van de man kunnen opwekken.

Wat is een " Sterke Persoonlijkheid"?

Een vuistregel welke in de praktijk vrijwel steeds opgaat (en als wij onze vrienden en goede kennissen hierop beschouwen, zien wij dat frappant bewezen) dat de uitgesproken "persoonlijkheden" of ook wet de mensen met een sterk persoonlijk magnetisme, bijna zonder uitzondering beschikken over een vrij hoog cijfer in de beide componenten. Men krijgt de indruk dat bij deze personen de krachtige innerlijke spanning, die wordt teweeggebracht door het in één psyche verenigd zijn van tegenstrijdige eigenschappen, als het ware een psychisch magnetisch veld verwekt, dat van deze personen uitstraalt en door velen terstond wordt opgevangen en aangevoeld.
Het is van Napoleon bekend, en men kan het opmerken bij vele lieden die "geboren leiders" zijn, dat hij zoiets "liefs" over zich kon hebben, dat juist door vrouwen heel scherp wordt aangevoeld. Kán hebben, schreef ik. In de omgang met generaals en ministers - vooral als Bonaparte zijn zin wilde doordrijven - kon hij ineens beschikken over een bijna vrouwelijke teerheid, waarbij niemand het vreemd vond, of schokkend, of storend, als hij een maarschalk Ney of een Talleyrand kozend over de wang streelde.
 

De Psychologische "Ompoling"

De meest dwingende consequentie van het geheel is deze:
Als een man of vrouw, die vrij hoog ligt in beide componenten, op zoek is naar een huwelijkspartner, is hij of zij vrijwel steeds aangewezen op de "omgekeerde poling": dus op een persoon van het andere geslacht, die ongeveer equivalent ligt in sterkte van beide componenten. Deze fascinerende, en altijd bijzondere persoonlijkheden geraken na verloop van tijd tot een onderling wisselspel, dat even variabel is als de schakeringen in een psychische kaleidoscoop: zij zullen althans weinig kans zien, elkaar te vervelen. Dit soort persoonlijkheden trekt elkaar aan met een bijna magische kracht, en het wonderlijke is, dat zij in een huwelijk als vanzelf geraken tot de volgende, onvermijdelijke poolcomplicaties:

Vrouw Man
a vrouw man
b vrouw vrouw
c man vrouw
d man man
 
Hebben dit soort persoonlijkheden ruzie, dan kan de man, met zijn vrouwelijke component, zijn eigen vrouw met typische wijvenstreken betaald zetten. En de vrouw kan in bepaalde stemmingen met haar eigen man een psychisch-lesbische verhouding hebben, en in weer andere buien een psychisch mannelijke-homosexuele. Dan valt de vrouw ongedwongen ineens in de rol van een jongetje met een kut, of de man gedraagt zich bij vlagen als een nukkig wijf met een penis. In elke poling zullen zij elkaar perfect blijven begrijpen - onder alle denkbare omstandigheden, en zonder omslachtig geouwehoer.

* * *

Als men, op een lange winteravond, eens iets anders met levenspartner of bedgenoot wil doen, dan naar de TV staren of in de kroeg hangen, kan men - na kennisname van deze bijdrage - potlood en papier nemen, en als gezelschapsspel de vrienden en goede kennissen volgens bovenstaande regels gaan taxeren. Ik garandeer U verrassende resultaten, en het kan zéér verhelderend werken.
Eén laatste waarschuwing:
U taxeert in het begin meestal aan de hoge kant. Mensen, bij voorbeeld, die 87-49 hebben, behoren tot de buitenbeentjes en worden dan ook door iedereen als zodanig aangevoeld en behandeld. En let er ook op, dat het effect van de eenhedenstijging progressief is.

SLOTOPMERKING:

Als de psycho- en sociologen, in plaats van emancipatie van de vrouw er geforceerd door te willen jagen, eerst eens de moeite namen, enige mensenkennis op te doen, kwamen we allemaal een heel eind verder.
 

grafieken: © Waterman Research Laboratories

Dat Willem van den Hout dit allemaal nog niet zo gek heeft gezien, blijkt onder meer uit het volgende artikel, dat op 22 februari 2003 in NRC/Handelsblad verscheen: